Nowotwory głowy i szyi (z wyjątkiem nowotworów mózgu) to według światowych organizacji onkologicznych siódmy z najczęściej występujących wariantów nowotworów. Choć początkowo utożsamiany przede wszystkim z niezdrowymi nawykami i nałogami, dziś coraz częściej występuje także u osób młodych, nie palących papierosów i nie nadużywających alkoholu. Na świecie rocznie nowotwór głowy i szyi rozpoznaje się u nawet 600 000 osób, a 350 000 pacjentów z zaawansowanym stadium nowotworu umiera. Problem polega na tym, że wiele ich objawów przypomina zwykłą infekcję i nie jest traktowana odpowiednio poważnie.
Najczęstsze przyczyny nowotworów głowy i szyi
Badania nad różnego rodzaju zmianami nowotworowymi trwają w onkologii nieustannie, jednak po dziś dzień trudno określić precyzyjnie przyczyny czy nawet czynniki zagrożenia dla wielu z nich. Nie inaczej jest w przypadku nowotworów głowy i szyi, dla których obecnie papierosy i alkohol podawane są jako główne czynniki podwyższające ryzyko zachorowania, choć z pewnością czynników takich jest znacznie więcej. Nowotwory głowy i szyi atakują najczęściej jamę ustną i gardło. Naukowcy zauważają prawidłowość, zgodnie z którą powodem do wzrostu zachorowań w grupie młodszych pacjentów jest wirus HPV, będący jednym ze znanych czynników ryzyka choroby.
Na raka głowy i szyi częściej chorują mężczyźni, choć liczba przypadków wśród kobiet w ostatnich latach znacząco wzrosła, także wśród osób młodszych. Ze względu na duży odsetek nowotworów zależnych od wirusa HPV zaleca się jednak szczepienia przeciwko wirusowi zarówno u młodych chłopców, jak i dziewcząt, dające zabezpieczenie także przed podwyższonym ryzykiem zachorowania na nowotwór. Dotychczas największą grupę zagrożoną rakiem głowy i szyi stanowiły osoby po 40 roku życia, jednak przypadki w gronie osób poniżej 40 roku życia pojawiają się na świecie coraz częściej, niejednokrotnie w postaci bardzo agresywnej.
Objawy mylone z infekcją – jak przebiegają nowotwory głowy i szyi?
Jednym z głównych problemów podczas diagnostyki nowotworów głowy i szyi i powodem, dla którego tak wiele przypadków wykrywanych jest dość późno jest stosunkowo łagodny i niepozorny przebieg choroby. Objawy nowotworów w obrębie gardła i jamy ustnej przypominają najczęściej zwyczajną infekcję – ból gardła, chrypka czy zatkany nos są leczone raczej pod kątem przeziębienia, a nie rozważane od razu jako objaw nowotworu.
Obecnie lekarze stosują bardzo skuteczną metodę oceny objawów choroby, kierując pacjentów do specjalisty w dziedzinie głowy i szyi jeśli znane jako objawy nowotworu dolegliwości utrzymują się przez okres trzech tygodni. Objawy nie muszą występować wspólnie – często pojawia się wyłącznie ból gardła, wyłącznie chrypka czy wyłącznie ból języka. Jeśli więc zauważymy u siebie jeden z wskazujących objawów trwający przez dłużej niż 3 tygodnie, trzeba wybrać się do lekarza.
Jakie dolegliwości powinny zwrócić szczególną uwagę pacjenta? Nieleczone owrzodzenie jamy ustnej, plamy na języku, ból języka, ból gardła, utrzymująca się chrypka, ból i/lub trudności w połykaniu, wyczuwalny guzek w szyi, zatkany z jednej strony nos lub krwawienie z nosa. Do kogo się z nimi udać? Obok lekarza rodzinnego, który powinien skierować do specjalisty, najbezpieczniejszym wyborem będzie na początek laryngolog.
Jak leczy się nowotwory głowy i szyi?
Ze względu na lokalizację oraz typowe dla zwykłych infekcji objawy, wiele nowotworów głowy i szyi nie jest wykrywanych w początkowym stadium. Co trudniejsze dla pacjenta, same nowotwory w tym obrębie ciała bywają bardzo agresywne i rozwijają się szybko. Stosowane leczenie przynosi najlepsze efekty, jeśli zostanie podjęte możliwie jak najwcześniej – leczenie chirurgiczne, radioterapia oraz chemioterapia stosowane są tu najczęściej. Dobre wyniki zdaje się dawać też immunoterapia, czyli celowe pobudzanie układu odpornościowego organizmu do samodzielnej walki z nowotworem. Ta nie jest jednak dostępna jeszcze w Polsce, więc w perspektywie najbliższych lat chemio- i radioterapia wydają się docelowymi rozwiązaniami dla pacjentów.