Kontrola znamion polega na szukaniu zmian na skórze o nietypowym kolorze, rozmiarze, kształcie lub fakturze. Niektóre nietypowe znamiona mogą być oznakami nowotworu skóry, w tym najbardziej powszechnej odmiany złośliwej – czerniaka.
Czemu warto kontrolować znamiona?
Nowotwory skóry występują w Polsce dość powszechnie. Najczęściej diagnozuje się nowotwory podstawnokomórkowe i płaskonabłonkowe, które rzadko rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Jednakże, trzeci najpowszechniejszy rodzaj nowotworu skóry to czerniak. Większość zgonów z powodu raka skóry jest spowodowana właśnie czerniakiem, który ma tendencję do szybkiego rozrastania się i dawania przerzutów.
Kontrola znamion może pomóc w wykryciu nowotworu we wczesnym stadium, kiedy jest łatwiejszy do leczenia.
Jak często wykonywać kontrolę znamion i jakich zmian szukać?
Zasadniczo znamiona kontrolować należy raz na rok u dermatologa i co ok. trzy miesiące samodzielnie. Zmiany, których zależy szukać w czasie kontroli, to:
- Zmiany koloru, wielkości czy kształtu istniejącego znamienia;
- Znamię, które krwawi lub jest twarde i zbite przy dotyku;
- Zmiany bolesne przy ucisku;
- Błyszczący różowe, czerwone, perłowo białe lub półprzezroczysty guzki;
- Zmiany o nieregularnych brzegach, które łatwo krwawią;
- Asymetria, nierówny kolor, rozrastanie się znamienia, duża średnica (większa niż 5 mm).
Jak poprawnie wykonać kontrolę znamion?
Kontrolę należy przeprowadzić w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, przed dużym lustrem. Będzie także potrzebne lusterko ręczne do sprawdzenia obszarów, które są trudne do zobaczenia gołym. Kontrola powinna obejmować następujące kroki:
- Stań przed lustrem i obejrzyj swoją twarz, szyję i brzuch;
- Kobiety powinny też kontrolować skórę pod biustem;
- Podnieś ręce i zajrzyj pod pachy, obejrzyj boki ciała;
- Spójrz na przód i tył swoich przedramion;
- Spójrz na swoje dłonie, w na skórę między palcami i pod paznokciami;
- Obejrzyj przód, tył i boki nóg;
- Usiądź i zbadaj stopy, sprawdzając podeszwy i przestrzenie między palcami. Sprawdź również paznokcie;
- Skontroluj plecy, pośladki i genitalia za pomocą lusterka ręcznego;
- Zbadaj skórę głowy. Użyj grzebienia lub suszarki do włosów oraz lusterka ręcznego, aby lepiej widzieć skalp.
W przypadku badania u lekarza proces będzie podobny, jednak dermatolog użyje specjalnego szkła powiększającego, aby przyjrzeć się znamionom z bliska.
Co zrobić w przypadku wykrycia podejrzanego znamienia?
Jeśli wykryje się podejrzane znamię, nie należy zwlekać z udaniem się do lekarza. Jeśli dermatologii potwierdzi przypuszczenia, zleci biopsję skóry w celu postawienia diagnozy. Biopsja skóry to procedura polegająca na pobraniu niewielkiej próbki do badania. Ta próbka będzie oglądana pod mikroskopem, aby sprawdzić, czy znajdują się w niej komórki rakowe. W większości pobrane zmiany są łagodne, jednak jeśli zdiagnozowano u Ciebie raka skóry, im szybciej rozpoczniesz leczenie, tym lepiej. Wczesne wykrywanie i leczenie nowotworu skóry zapobiega rozprzestrzenianiu się choroby.
Rak skóry – prewencja
Ekspozycja na promienie ultrafioletowe (UV) pochodzące ze słońca odgrywa główną rolę w wywoływaniu raka skóry. Ograniczenie ekspozycji na promienie UV pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka skóry, zwłaszcza przy stosowaniu środków ostrożności, jakich jak:
- Nakładanie kremu przeciwsłonecznego o współczynniku ochrony przeciwsłonecznej (SPF) wynoszącej co najmniej 30;
- Unikanie przebywania w pełnym słońcu, w tym opalania się;
- Noszenie czapki i okularów przeciwsłonecznych;
Opalanie zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry. Należy unikać opalania się na świeżym powietrzu i nigdy nie korzystać z solarium wewnętrznego. Nie ma bezpiecznej ilości ekspozycji na światło pochodzące z łóżek opalających, lamp słonecznych lub innych urządzeń do sztucznego opalania.